Ana Sayfa Teknoloji Yapay Zeka Nedir ? Risk Midir ? Uygulama Alanları Nelerdir ?

Yapay Zeka Nedir ? Risk Midir ? Uygulama Alanları Nelerdir ?

Yazar Engin İnsel
yapay zeka

-Yapay zeka risk mi ? yoksa bir fırsat mı ? Faydalı olacak mı dünyaya ? Yoksa dünyanın sonu yapay zekadan mı olacak ? Tehlikeli mi ? Korkmalı mıyız ? Çalışmalar durdurulmalı mı ? Yoksa tüm hızla devam mı edilmeli ? daha birçok soru geliyor insanın aklına…

Yapay zeka, uzun süredir hem dünyada hem ülkemizde tartışılıyor. Kimisi yapay zekanın insan gücünü azaltacağını, bu nedenle işsizliğe yol açacağını,tehlikeli olduğunu kimisi ise büyük fırsatlar doğuracağını öngörüyor.

Peki nedir ? bu yapay zeka önce bir tanımını yaparak başlayalım.

-Yapay zeka insan gibi yetenekler sergilemeye çalışan,mantık yürütme,konuşma,hareket etme,sesleri algılama gibi birçok yeteneğe sahip yazılımsal ve donanımsal sistemlerin bütünüdür.Kısacası yapay insan diyelim.😊

Tarihine bakarsanız 1950’lere dayanıyor.1950 de yapay zeka araştırmaları problem çözme ve sembolik yöntemler gibi konular üzerinde duruluyordu.1960’larda ise temel insan akıl yürütmesini taklit etmek için bilgisayarlar eğitilmeye başlandı.Örneğin;1970’de sokak haritalama projeleri çıktı.Şuanda akıllı kişisel asistan dediğimiz Siri,Alexa gibi uygulamalar 2003’te deneyerek yapılan akıllı kişisel asistanlar sayesinde ortaya çıkmış uygulamalardır.Yani bugün bilgisayarlarda gördüğümüz yapay zeka çalışmalarının yolunu açtı ve şimdiki teknolojiye ulaşmamızı sağladı.

-Yapay zekayı tek başlık altında ele almak yanlış olur.Makine öğrenimi(Machine learning),Derin öğrenme(Deep learning) gibi kavramlar yapay zekayı oluşturan kapsayıcı kavramlardır.

-Yapay zeka,Makine öğrenimi,Derin öğrenme terimleri arasındaki farkı daha iyi anlamak için aşağıdaki kronolojik sıralamayı incelemenizde fayda vardır.

Makine Öğrenimi(Machine Learning) Nedir ?

-Makine öğrenimi resimde de gördüğünüz gibi yapay zekanın bir kolu ve aynı zamanda derin öğrenimi kapsayan bir başka yapay zeka alt bilim dalıdır.

Makine Öğrenimi ,makinenin mevcut verilerden mantıklı ve rasyonel çıkarımlar üretmesini sağlayan algoritmalardır.Güncel hayatımızdan örnekler:Yüz tanıma,belge sınıflandırma,spam tespiti vs.

-Makine öğrenimi bana göre teknoloji dünyasında önemli gelişmelere yol açan çok önemli bir buluş.Birçok yerde kullanılabilen bir bilimdir.Kısacası yapay zekanın olduğu her yerde desem yeterli olacaktır.

Peki Yapay Zeka Nerelerde Kullanılır ?

Yapay zeka Oyun(flappy bird,cod vs) , Sanal asistanlar(Siri,Now vs.) , Akıllı arabalar(Tesla,sürücüsüz arabalar) ,İnternet reklamlarında,Satın alma tahmincileri(Adsense,Amazon vs.),Güvenlik sistemleri,Müzik uygulamaları(Spotify), Akıllı ev sistemleri,Sağlık teknolojisi,Tekstil,Eğitim gibi birçok alanda faaliyet göstermektedir.

-Her neyse biz makine öğrenimine geri dönelim.İki örnek vererek konuyu kapatacağım.

Örnek 1:Bir mağazada müşterilerin alışveriş fişi verileri ile ilgili algoritma yazılıyor. Bu algoritma; Cips alan müşterilerin aynı zamanda kola aldıkları bilgisini veriyor. Bu duruma istinaden cips rafları ile kola dolapları birbirine yakınlaştırılıyor ve satışlarda yükseliş görülüyor. Bir başka örnekte algoritmaya Üzüm tanıtılacak. Algoritmaya; Beyaz, mor, yuvarlak gibi özellikler tanımlanıyor. Üzüm ve Muz’u Makine öğrenimine sorunca hangisinin Üzüm olduğunu tanımlanan bilgileri süzerek ve rasyonellik ilkesini benimseyerek karar veriyor.

Örnek 2:Bir öğrenci konu çalışıp ders kitabındaki örnek çözümlü soruları çözer ve öğrenir. Ardından kitapta bulunmayan ama aynı bilgiye dayanan farklı bir test önüne konulur. Öğrenci cevapları bilmeden testi çözer. Sonra değerlendirmeye alınır, ne kadar başarılı olduğu görülür. Eğer ezberci bir öğrenciyse benzeri kitapta olmayan soruları muhtemelen yanlış yanıtlayacaktır. Eğer işin temelini anlayan bir öğrenciyse farklı tarzda soru gelse bile doğru çözebilecektir. Öğrenci test sonucunu ve nerelerde hata yaptığını inceler. “Hmm şu soruda şöyle bir genelleme yapmışım ama aslında iş bu kadar basit değilmiş”, “Hmm şu etkeni hesaba katmayı düşünemedim” gibi dersler çıkarır kendisine. Ardından derslerini almış bir gözle kitabını tekrar çalışır ve tekrar testi çözer. Yeterince iyi sonuç alana kadar hatalarını keşfedip konunun püf noktalarını öğrenmeye çalışır.

-Makine öğrenmesi de bunlara çok benzer.Mantık aynı,süreç aynı…

Derin Öğrenme(Deep Learning) Nedir ?

-Aynı şekilde kronolojik resimde görüldüğü gibi Yapay zeka ve Makine öğreniminin bir altı dalı olan teknoloji.

Derin öğrenme makine öğrenmeye benzerdir.Derin öğrenmeyi kullanarak bir Yapay Zeka eğitirken,ona bir girdi verilir ve beklenen çıktı söylenir.Yapay Zeka tarafından üretilen çıktı yanlışsa, hesaplamalarını yeniden ayarlar. Bu işlem, Yapay Zeka’nın hata oranını en aza indirene kadar veri seti üzerinden tekrar tekrar yapılır.Yapay Zeka tarafından üretilen çıktı yanlışsa, hesaplamalarını yeniden ayarlar. Bu işlem, Yapay Zeka’nın hata oranını en aza indirene kadar veri seti üzerinden tekrar tekrar yapılır.Derin öğrenme kendi kurallarını kendisi oluşturur.Yukarıda verdiğimiz üzüm örneğinde derin öğrenmede hangisinin muz hangisinin üzüm olduğunu kendisi seçer.

Akıllardaki bir diğer soru ise bir yapay zeka teknolojisiyle yapılan robot,bir insanın yaptığı bir çok özelliği yapsa bile yapamadığı duygusallığı,vicdanı,sevgiyi vs. nasıl yapacak ? Kısacası robotlar da hissedebilecek mi ? 

-Bugün insanlar tarafından gerçekleştirilen monoton, rutin ve kural temelli işler robot yazılımlar tarafından gerçekleştiriliyor. Yapay zeka ile yakın gelecekte zeka (IQ) gerektiren işleri gerçekleştirebileceğimiz kesin. Duygusal zeka (EQ) ile ilişkilendirilen vicdan, şefkat, sevgi gibi konuların beyinde nasıl oluştuğunu ve saklandığını anlamaya ise adım adım yaklaşıyoruz. Hatta nöronları biyogenetik yöntemler ile renklendirerek farklı duygu durumlarında beyinde oluşan değişiklikleri analiz etmeye de başladık.

-Arkadaşlar yapay zeka veya robotlar “olmalı mı?” ya da “olmamalı mı?” gibi soruları sormak çok geç.Çünkü hayatımızda hemde 50 yıl öncesine dayanan bir süreçten bahsediyorum.Bu noktadan sonra sorulması gereken sorular dünyanın yeni sakinleriyle nasıl ilişki kuracağımıza ışık tutmalı tarzda olmalı.Makinelerle diyalog içinde olmalıyız. Buna zaten başladık ama biraz daha bilim kurgudan fırlamış gibi görünen diyaloglara hazırlıklı olun. Bu noktadan sonra geri dönüş yok. Doğanın kanunu en güçlünün hayatta kalmasıysa, şimdiden en ileri teknolojiyle donanıp oyunda kalmak şart. Bize düşen, yapay zeka bizi işimizden mi edecek diye tasalanmaktansa değişimin farkında olup onu ehlileştirmek. Değişim ve dönüşüm heyecanlı ama her zaman olduğu gibi iyi gözlem yapıp soğukkanlı hareket edenler hayatta kalacak.

Peki yapay zekanın geleceği ne durumda geçmişinden azıcık bahsettik.Tarihçesini en son vereceğim.Günümüzde olanlardan da bahsettik,bahsetmeye devam edeceğim.Birazda gelecekteki yapay zekadan bahsedelim.

-Yapay zekanın geleceği ile ilgili birçok teori bulunmakta. Daha çok filmlere konu olan bu teoriler; Günümüz dev şirketlerinin CEO’larının dahil olduğu tartışmalara  kadar uzanmaktadır.

Mesela Elon Musk;Yapay zekada ki gelişmelerden endişe duyduğunu belirtmişti. Yapay zeka hakkında olumsuz görüşleri bulunan Musk, olumsuz görüşlerine rağmen geçen aylarda kendi kendine giden sürücüsüz aracı Tesla Model S’i tanıtmıştı.

Ünlü fizikçi Stephen Hawking;”Yapay zeka insanlığın son buluşu olacak.” diyerek yapay zekanın insanlığın sonunu getireceğini ima etmişti.

Facebook kurucusu Mark Zuckerberg ise;  “Bu konuyla ilgili görüşlerim gayet net. İyimserim. Hayırcıları ve kıyamet senaryosu uyduranları anlamıyorum. Gerçekten olumsuz ve bazı yönlerden de sorumsuz buluyorum.” diyerek tüm olumsuz görüşlerin aksine yapay zeka geleceğine olumlu baktığını vurgulamıştı.

Yapay zekayla ilgili olumsuz görüşleri bulunan yöneticileri eleştiren Mark Zuckerberg’e cevap gecikmemiş tartışmaya Elon Musk dahil olmuştu.

Bir takipçisinin bu konuşmayla ilgili attığı bağlantıya cevap veren Elon Musk; “Bu konuyu Mark’la konuştum. Bu konuyu pek anlamıyor”. demişti.

-Zamanı ileriye saralım. Yıl 2030, yapay zeka yerini koruyor. Aynı zamanda daha akıllı ve karmaşık işlemlerin altından başarıyla kalkarken kendi kendisine de öğrenebiliyor. Bir insan kadar duygusal zekası var; aklı, sosyal ve duygusal durumları en ince ayrıntısına kadar yorumlayabiliyor. Tüm bunlar yetmezmiş gibi ruh halimiz ve tercihlerimizle gayet içli dışlı.

Cihazlarımız, araçlarımız, bağlantılı ev gereçlerimiz ve akıllı giyilebilirlerimizin içinde sesimiz ve vücut hareketlerimizden ruh halimizi  hisseden bir duygu çipi bulunuyor. Kendi kendimizle iletişim kurarken kullandığımız sohbet, algı ve duyguyu robotlarla iletişim kurarken de kullanıyoruz.

Yapay zekaya kuşkuyla yaklaşanların aksine duyguları deneyimleyebilen yapay zekalar, birbirimize duyduğumuz empati ve insani duygularımızı daha da artırmış; işlerimiz hâlâ hayatımızın bir parçası hatta yeni sektörler ortaya çıkmış. Dolayısıyla yapılacak daha farklı işler, çözülecek daha farklı problemler var.Ve makineler sizi anlayacak,empati kurabilecek.

Böyle bir dünya hayal etsenize…

Akıllı Dubai

Yapay zekayı ve teknolojiyi oldukça fazla kullanan bir ülkeden bahsedeceğim size.Dubai.

Dubai tamamen dijital bir hükümet olma yolunda ilerliyor.Dünyanın en mutlu şehri olmak vizyonuyla yeni teknolojilerden yararlanmayı amaçlayan Dubai’de ise;  “Akıllı Dubai” adlı iddialı bir proje üzerinde çalışılıyor. Bu proje kapsamındaki çalışmalardan biri ise Smart Dubai Paperless Strategy adında ve üç yıllık hedef için geri sayıma başlandı. Akıllı Dubai kapsamında, hükümet tüm hizmetlerinin 2021 yılına kadar dijitalleştirilmesini istiyor. Bu geçiş sürecinin bir parçası olarak, kağıtsız işlemleri mümkün kılmak için gerekli teknolojiyi uygulamaya sokup, dijital prosedürleri ele almak için yasal bir çerçeve oluşturulacak. Kağıtsız strateji sadece vatandaşların devlet ile olan ilişkisi için değil, devlet kurumlarının kendi içindeki iletişiminde de kağıt kullanılmaması üzerine kurgulanmış.

Bu durum, artık tüm faaliyetlerde kâğıt belgeler çıkartılmayacağı veya talep edilmeyeceği anlamına geliyor. Hükümetin her yıl kullandığı 1 milyar kağıt atığını ortadan kaldıracak bu stratejiyle, 4 milyon çocuğu beslemek için yeterli para biriktirilebilir, 130 bin ağacın kesilmesi önlenebilir ve insanlara 40 saat boyunca dilediklerini yapmaları için zaman tasarrufu sağlanabilir.

Modernleşen ve gelişen dünyada her şeyin dijital hale gelmesiyle artık ülkeler de buna ayak uyduruyor. Gelecek ve rekabet yönetimi için teknoloji ve yapay zekanın da artık şirketlerin sürdürülebilirlik stratejileri içinde yer alacak şekilde konumlandırılmasında fayda var.

TARİHÇE

-Yapay zekanın tarihçesini ve yapılan uygulamaları size görsel bir resim olarak sunmak istiyorum.

Son olarak size bu konuyla ilgili bilim adamlarının,İş insanlarının,politikacıların vs. söylemiş olduğu sözleri paylaşacağım.

“30 yıl sonra,Time dergisinin kapağında göreceğimiz ‘yılıın en iyi Ceo’su muhtemelen bir Robot olacak.”Ma 

“Yapay zekada lider olan ülke dünyanın hakimi olacak.”Vladimir Putin 

“Yapay zeka ya insanlığın basına gelen en iyi şey ya da en kötü şey olacak.”Stephen Hawking 

“Geç olmadan yapay zekayı düzenleyin.”Elon Musk 

“Yapay zeka neden tıkanma noktasına geldi?Nedeni açık:Zeka,üstesinden gelinmesi son derece zor bir problem olduğunu kanıtlamıştır.”David Eagleman

“Dost canlısı yapay zeka eleştirilerinden bir kısmı,robotların saldırgan oldukları için değil,bizim onları düzgün yapmayacağımız için yönetimi ele geçirebileceklerini öne sürmektedir.”Michio Kaku

“Yapay zeka bilişsel işlerde pek çok insanın yerini alabilecek noktaya geldiğinde işgücüne ne olacak?Amaçsız ve işe yaramaz insanlardan oluşan devasa yeni sınıfın siyasi etkileri neler olacak?”Yuval Noah Harari 

“Yapay zeka insan medeniyetinin varlığına karşı temel risk taşıyor.”Elon Musk 

“Yapay zekalı makineler insan ırkının sonunu getirebilir.”Stephen Hawking 

Yapay zeka ile ilgili bir film önermek istiyorum.En son çıkan Yapay zeka temalı Bilim-Kurgu filmi olan “I Am Mother” filmini kesinlikle izlemenizi öneriyorum.

Hoşçakalın!

İlgili Yazılar

Yorum Yap

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezler kullanmaktadır. Bu konuda iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz devre dışı bırakabilirsiniz. Onayla Daha Fazla Oku